Yazan: Nezire Gürkan

 

Tarıma yeni anlayış, üretim ve tüketim kültürü, kolektif örgütlenme

UNICAP adı son bir yıldır marketlerdeki farklı domatesle tanındı toplumda. Poşetler içinde veya açıkta saplı, yapraklı, kokulu domatesle marka oldu. Kendi de, fiyatı da farklı, “iyi tarım” ürünü, GAP sertifikalı domates. Domatesin hikâyesi, üretim şekli ilginç ama daha ilginç olan bu şirket. Domates gibi şirket de yapısı nedeniyle bu topraklar için ilk. Hatta belki dünyada ilk. Hayal gibi ama ayakları yere basan kolektif bir yapı.

Toplumla tanışma yeni ama ilk nüveler yaklaşık 4 yıl önce atıldı şirketin. Hani hep yaygın adalı sohbetlerinden. Biz neden yapamıyoruz, neden üretemiyoruz, neden değerlerimize sahip çıkamıyoruz gibi sohbetler… Birkaç kişi arasında başladı, yavaş yavaş çember genişledi. Öyle duyuruyla, ilânla falan değil; bir kişi yakınındaki 3 kişiye aktardı düşüncesini. Böyle böyle birkaç kişi çoğalarak arttı. Çoğalırken ama felsefe ortaklığı, düşünce birlikteliği esas alındı. Neydi bunlar? Değerlerimize sahip çıkalım, iyi işler yapalım, kaliteli ve ayağı yere basan işler. Rasyonel ve randımanlı. Katma değer yaratalım…

Aylar, hatta yılı bulan konuşmalar, sohbetler, tartışmalar sonunda onlarca insan bir araya geldi. İdeolojik, mesleki, arkadaş çevresi anlamında ortak yanları olmayan insanlar. Çoğu birbirini tanımayan toplumun farklı kesimlerinden onlarcası. İş insanı var aralarında, öğretmen var, memur var, doktor var, emekli var, işçi var. Benim gibi ticari hayatla hiç bağlantısı olmayanlar var.

Şimdilerde şirketin 100’e yakın ortağı var. Çoğunluğu A hissesine sahip. Bir kısmı B ve C hissedarı. Genel kurulu yapılıyor, yönetim kurulu var. Son bir yıldan beri de arazide çalışmalar başlamış durumda.

 

Neden domates!

Çalışma alanı çok geniş olmasına karşın, uzun tartışmalar sonunda ilk üretim alanı olarak domates belirlendi. Bunun için geniş araştırma yapıldı. Ortaklardan oluşan gönüllü bir ekip yurt içinde, yurt dışında, Türkiye’de, İsrail’de yerinde inceleme yaptı. Ve ülkede örneği olmayan modern seralarda, topraksız, “iyi tarım” ürünü domates yetiştirilmesi ilk eylem olarak geçtiğimiz yılın başında uygulamaya girdi. Şirket felsefesine uygun olarak da piyasada “rekabet yaratmayacak” şekilde faaliyet yapma kararı alındı.

Üretim yeri ve şirket merkezi olarak, detaylı araştırmalar sonunda “tarıma elverişsiz” bir arazi kiralandı. Güneşköy’de, su tesisleri yanında. Modern sera da Türkiye’den bir firma tarafından kuruldu. Hangi domateslerin nasıl ekileceği bilimsel yöntemlerle belirlendi.

Sera bir ilk, ful otomasyon

Seranın kuruluşundan itibaren her aşamasında arazide çalışan, şimdilerde de üretimden dağıtıma her aşamadan sorumlu, şirket ortaklarından Ekonomist Hasan Başoğlu, seranın özelliklerini anlattı.

“Sera domates üretimi için dizayn edildi. 7,5 metre tepe yüksekliğinde, havalandırma, gölgeleme, ısıtma ve gübreleme otomasyonu gibi günümüz teknolojilerini kullanan bir yapıdadır. Çift tepe havalandırma, Gotik Sera diye tabir edilen bir yapı. Dışarıdan gelecek zararlı böceklere karşı koruma sağlaması için tüm havalandırma alanları sinek tülü ile donatılmıştır.”

Dölleme bombuslarla

Bu domatesin diğerlerinden farkı ne?

“Dölleme, ‘bombus’ arıları ile yapılıyor. Kokopit ortamına ekildiği için ot mücadelesine ihtiyaç duyulmuyor. Herbisit kullanımı sıfır. İklimlendirme olduğu için bitkiler kuru hava veya aşırı nemli ortama maruz kalmıyor. Bu durum zirai mücadele ihtiyacını oldukça sınırlı düzeyde tutuyor. Zirai mücadele gerektiğinde de BIO materyaller kullanılması esas alınıyor. Domatesin ihtiyaç duyduğu besin elementleri bilimsel yöntemlerle belirlenip bitkilere veriliyor. Bu uygulama sayesinde daha sağlıklı, nitelikli, lezzetli ve verimliliği yüksek ürün elde ediliyor.”

UNICAP bir sosyal girişim

Yönetim Kurulu Başkanı, Kamu Maliyesi Uzmanı Zeren Mungan da şirketin özelliklerini anlattı.

“Şirketimiz Kıbrıs’taki varlığımızın gelişerek sürdürülmesi, yaşam kalitemizin yükseltilmesi ve rekabet gücümüzün artması hedefleriyle Aralık 2016’da halka açık bir sosyal girişim olarak kurulmuştur. İnsanımızın birlikte iş yapma kültürü ve tasarruf alışkanlığını geliştirerek geniş tabanlı, yüksek sermayeli şirket yapısı ile yeni niş iş alanları yaratmayı, mevcut kuruluşların dönüşüme açılmaları halinde ortaklıklar oluşturmayı öngörmektedir.

Şirketimiz kuruluş ana sözleşmesi, tüzüğü ve kurumsal yapılanması ile de örnek teşkil etmeyi, bu tür yapılanmaların ülke genelinde yaygınlaşması için gerekli katkıyı koymayı hedeflemektedir. Bu sayede ekonominin büyümesi ve dengeli bir gelir dağılımı ile refah seviyesinin artırılması için de önemli yol alınabilecektir.”

 

Farklı alanlarda çalışma da gündemde

Farklı alanlarda da çalışmayı düşünüyorlar mı?

“Şirketin kuruluşu ile birlikte farklı alanlarda oluşturulan gruplar ile çalışmalar sürdürülmüştür. Çalışmalarda esas alınan husus, ülkede sektörel dönüşüm sağlayacak, sosyal amacı olan ama bununla birlikte sürdürülebilirlik ve yeni yatırımlara kaynak sağlamak amacıyla iktisadi aklı da olan işlerdir. Yürütülen çalışmalar ile öncelikli olarak görülen gıda-tarım alanında ‘Teknolojik Serada Sertifikalı Üretim’ Genel Kurul kararı ile hayata geçirilmiştir.

Kuruluş aşamasında farklı alanlara yönelik yapılmış çalışmalar zaman zaman gözden geçirilip yenilenirken, diğer yandan şirketin kuruluş ilkelerine uygun diğer yatırım alanları da araştırılmaya devam etmektedir. Araştırmalarımızda özelde hissedarlarımız, genelde ülkesel konu uzmanı insan kaynaklarından yararlanılmaktadır.”